Waarom het heel belangrijk lijkt zorg, en toegankelijkheid tot zorg te integreren in het plan
We zijn de mogelijkheden om een woongemeenschap voor senioren te onderzoeken. Het sociale aspect heeft hierin een belangrijke rol. We merken dat leeftijdsgenoten dat wel zien zitten, maar minder een boodschap lijken te hebben aan het zorgaspect terwijl dat toch juist in deze leeftijd belangrijk lijkt om op te anticiperen. Achter de geraniums belanden, in meer of mindere mate losgeweekt van de maatschappij, lijkt geen mooi vooruitzicht. Met het toenemen van de leeftijd zullen we naar verwachting toch steeds een beroep op de zorg moeten gaan doen en gezien de verschraling in de zorg lijkt dat in het huidige politieke klimaat niet zo’n prettige omgeving.
Omdat we ons nu nog redelijk vitaal voelen en midden in de maatschappij staan willen we een voorschot nemen op wat mogelijk gaat gebeuren. Dit is allemaal hypothetisch, maar wat we wel kunnen doen is ons beroepen op de cijfers en persoonlijke ervaringen. In de generatie boven ons zien we bij tijd en wijle schrijnende voorbeelden van eenzaamheid en afgesneden zijn van de maatschappij. Dit isolement willen wij daar waar mogelijk voorkomen.
Naar onze mening moet toegankelijkheid tot zorg een belangrijk onderdeel zijn van de woongroep. Dit is mogelijk voor ons gevoel nog ver van ons verwijderd, maar gaat statistisch gezien wel onderdeel uitmaken van ons leven en daar willen wij ons op voorbereiden.
Wat cijfers
Vergrijzing; Het aantal 65-plussers bedraagt nu 19,8 % van de totale bevolking. Naar verwachting zijn er 4,8 miljoen 65-plussers in 2040 (Bron loket gezond leven dd. 27-8-2022), in onderstaande tabel is zichtbaar dat dat zo’n 49% van de bevolking is (CBS)
Tabel: CBS 19-11-2022
Ouderdomsziekten
Door de vergrijzing zal het aantal mensen met ouderdomsziekten zoals artrose, gezichts- en gehoorstoornissen, de ziekte van Parkinson en dementie fors toenemen. Vooral dementie veroorzaakt veel ziektelast en heeft een grote impact, zowel op het leven van de patiënt als op zijn omgeving. Het aantal mensen met dementie verdubbelt in het Trendscenario van de VTV. In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland. -2018 van 154.000 in 2015 naar 330.000 in 2040 (Bron loket gezond leven dd 27-8-2022)
Eenzaamheid
De kans op eenzaamheid neemt toe met het ouder worden. Dit geldt specifiek voor sociale eenzaamheid (minder contact hebben met mensen dan je wenst). Het percentage mensen dat zich emotioneel eenzaam (het missen van een hechte intieme band met één of meerdere personen) voelt, neemt pas toe vanaf 75 jaar. Na de leeftijd van ongeveer 75 jaar is de kans op eenzaamheid groter bij een opeenstapeling van verschillende gebeurtenissen zoals het overlijden van de partner en het verlies van mobiliteit en zelfstandigheid door verminderd functioneren (Bron loket gezond leven dd 27-8-2022).
Oudere mensen zijn vaker kwetsbaar. Onder zowel de 60-69-jarigen als de 70-81-jarigen komt kwetsbaarheid door belemmeringen in cognitie zoals geheugen, snelheid en flexibiliteit het meeste voor. Fysieke en sociale kwetsbaarheid komen meer voor onder 70-81-jarigen (Bron loket gezond leven dd 27-8-2022).
Bron RIVM dd. (27-8-2022) *
Het RIVM stelt n.a.v. bovenstaande cijfers dat het aantal mensen met een ouderdomsziekte zal de komende decennia toenemen. De belangrijkste oorzaak voor deze stijgende trend is de voortschrijdende vergrijzing van de bevolking.
Ondanks dat we nu nog vitaal zijn, en dit de ver van ons bed show lijkt kunnen we ervan uitgaan dat een deel van ons behept zal worden met beperking(en). In 2040 hebben een op de drie Nederlanders twee of meer chronische aandoeningen (bron RIVM, toekomstverkenning). Dit is nog niet eens toegespitst op onze leeftijdsgroep.
Dit samen met de druk op de zorg lijkt het, als we waardig oud willen worden, noodzakelijk hierop voor te bereiden. Op dit moment is er in de zorg al een toenemend tekort aan personeel. In het eerste kwartaal van 2020 zijn er zo’n 37.000 openstaande vacatures in de sector zorg en welzijn (bron RIVM, toekomstverkenning). Door de vergrijzing zal dit naar verwachting alleen maar toenemen.
Ideaal
In het bovengenoemde eenzaamheidsprobleem is door het starten van een woongemeenschap voorzien. De sociale contacten zijn voorhanden. Een mooie bijkomstigheid daarvan is dat een goed sociaal netwerk zorgt voor een beter mentaal welbevinden en daarmee ook een positief effect op de gezondheid heeft. Dit effect houdt verband met het ontvangen, maar ook met geven van steun (Bron Wonen Peter Camp blz 58)
De zorg echter kan goed geïntegreerd worden. De grootte van de woongemeenschap mag dusdanig zijn dat er in een redelijke verhouding tussen zorgdiensten en bewoners zijn. Het uitgangspunt is dat professionele taken niet door bewoner gedaan worden maar door professionals.
Het lijkt noodzakelijk dat de woongemeenschap start op een nog vitale leeftijd (ca. 65, eerder mag ook). Dit om de sociale cohesie te vergroten zodat zorg vanuit wens en medemenselijkheid ontstaat en niet vanuit het gevoel van moeten.
In deze vitale leeftijd kan vanuit levensinstelling de community worden vormgegeven waardoor er een basis gelegd wordt waar, als er mogelijk beperkingen komen, doorgang in gevonden wordt. Dit zou mogelijk onderhouden kunnen worden door onderlinge steun, instroom van “oudere jongeren” en een ondersteunende omgeving (zonder drempels ed)
In een oriënterend gesprek met Alex Sievers, de grondlegger van ParkEntree, gaf hij aan dat het ook op enige leeftijd (ik meen na 75) lastiger wordt een nieuw sociaal netwerk op te bouwen wat ook een belangrijke motivatie kan zijn om niet te wachten tot die leeftijd met een verhuizing.
Daarnaast zien we dat dementie een ziektebeeld is dat toeneemt, we kunnen er daarom vanuit gaan dat enkelen van ons dat gaan ontwikkelen. Het lijkt daarom nuttig dat deze ziekte zich ontwikkelt op bekend terrein. Anders gezegd: als je naar verhouding op jonge leeftijd in de woongemeenschap woont en je daar bekend bent kun je langer je weg vinden omdat je daar bekend bent als je dement mocht worden. Dit zal naar verwachting de kwaliteit van leven verhogen.
Het beeld van een gezamenlijke barbecue waarbij mensen die cognitief voor uitdagingen staan gewoon aan kunnen sluiten spreekt hierbij wellicht tot de verbeelding. Het roept de zin op over kinderen: “It takes a town to raise a child”. Dit zou ik dan willen omvormen naar: “De gemeenschap draagt zorg voor iedereen”. De realisatie is wel dat dit in verhouding moet zijn daar dit anders te veel druk zou geven op hen die meer fysieke, mentale en emotionele draagkracht bezitten wat mogelijk invloed heeft op de wenselijke grootte van de groep.
Samengevat
De insteek is een waardige oude dag waarin de ingezette levensstijl vastgehouden kan worden ondanks mogelijke teruggang in mogelijkheden. Deze levensstijl wordt gecreëerd in de nog vitale fase door de manier van wonen, de inrichting van het wooncomplex en de professionele ondersteuning. De basis in sociale en mentale componenten ontstaat in de ontwikkelfases en de eerste woonfase. Dit is mogelijk de belangrijkste waarde die we de terugvinden in de visie. Deze basis mag vastgehouden worden, niet rigide, maar vanuit een dynamisch perspectief.
https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-bevolking/leeftijd/ouderen
https://www.volksgezondheidtoekomstverkenning.nl/c-vtv/zorg/druk-thuiszorg
https://www.vtv2018.nl/ouderdomsziekten
Boek Wonen : Peter Camp derde druk ISBN: 978-94-92398-03-1
- Verloren levensjaren+ is sterfte maal resterende levensverwachting.
- Ziektejaarequivalent en maat voor gezonde levensjaren die verloren gaan door ziekte